De teksten van Ineke Wolf - Nederlands MediaNetwerk
2024-03-28T09:13:23Z
Ineke Wolf
https://medianetwerk.ning.com/profile/InekeWolf
https://storage.ning.com/topology/rest/1.0/file/get/359056074?profile=RESIZE_48X48&width=48&height=48&crop=1%3A1
https://medianetwerk.ning.com/profiles/blog/feed?user=11vuziq61eot8&xn_auth=no
Wolfs Woord: Excuus*
tag:medianetwerk.ning.com,2012-10-09:2159784:BlogPost:163834
2012-10-09T11:30:00.000Z
Ineke Wolf
https://medianetwerk.ning.com/profile/InekeWolf
<p style="text-align: left;"><span class="font-size-2">Excuses, je kunt ze maken, aanbieden, maar ook aangeboden krijgen. Je kunt ze willen ontvangen, terwijl ze je onthouden worden. Je kunt ze aanbieden terwijl men ze niet wil horen. Er zijn zelfs mensen die menen dat je excuses kunt aanbieden namens anderen, en dat zelfs door mensen die nog niet geboren waren toen de misstanden waar het om gaat, bestonden. De excuses kunnen in dat geval zelfs bestemd zijn voor de doden.…</span></p>
<p style="text-align: left;"><span class="font-size-2">Excuses, je kunt ze maken, aanbieden, maar ook aangeboden krijgen. Je kunt ze willen ontvangen, terwijl ze je onthouden worden. Je kunt ze aanbieden terwijl men ze niet wil horen. Er zijn zelfs mensen die menen dat je excuses kunt aanbieden namens anderen, en dat zelfs door mensen die nog niet geboren waren toen de misstanden waar het om gaat, bestonden. De excuses kunnen in dat geval zelfs bestemd zijn voor de doden.</span></p>
<p style="text-align: left;"><span class="font-size-2">Van Dale zegt dat excuus "verontschuldiging" betekent. Wanneer ik kijk wat Van Dale schrijft bij de betekenis van verontschuldiging, dan lees ik dat het gaat om een uiting van spijt en dat men, net als met excuses ook verontschuldigingen aan kan bieden. Spijt, ook aldus Van Dale, houdt in dat men ergens berouw van heeft, dat men het besef heeft dat men iets niet had moeten doen. Zelf voeg ik daar aan toe dat spijt ook in kan houden dat men zich realiseert dat men iets juist wel had moeten doen en dat men dat heeft nagelaten.</span></p>
<p style="text-align: left;"><span class="font-size-2">Mede in het licht van deze betekenissen kijk ik naar de excuses welke mevrouw Ans van de Maat, in haar functie van bestuurslid bij Jeugdzorg Nederland, gemaakt heeft aan kinderen die te maken hadden gekregen met seksueel misbruik in instellingen en pleeggezinnen, en dat vanaf 1945. Zij deed dit in een reactie op het rapport “Omringd door zorg toch niet veilig” van de Commissie Samson, dat 8-10-2012 aan de pers en een deel van de respondenten van het onderzoek, gepresenteerd werd. Mevrouw Rieke Samson pleitte ervoor dat slachtoffers excuses zouden ontvangen van de overheid en de instellingen onder wiens verantwoordelijkheid de kinderen vielen in de periode waarin hen zoveel leed werd berokkend.</span></p>
<p style="text-align: left;"><span class="font-size-2">Verontschuldiging, daar zit het woord ontschuldiging in. “Wilt u mij verontschuldigen” zou dan begrepen kunnen worden als “Wilt u mij vrijspreken van schuld”. Maar hoe zit het dan met het aanbieden van verontschuldigingen? Wordt daarmee de ontvanger vrijgesproken van schuld, en neemt de aanbieder daarmee de eigen schuld op zich? En stel dat dat zo is, is de aanbieder van de verontschuldigingen daarmee ook verantwoordelijk te stellen voor wat de ontvanger aangedaan is? Die vraag hebben verschillende bewindslieden zich vast ook gesteld, want een excuus aan slachtoffers van seksueel misbruik die onder verantwoordelijkheid van de overheid in instellingen en pleeggezinnen geplaatst waren, komt niet over hun lippen. Minister Ivo Opstelten (Veiligheid) en Staatssecretaris Marlies Veldhuijzen van Zanten (Volksgezondheid) komen niet verder dan het leed erkennen dat de slachtoffers is aangedaan.</span></p>
<p style="text-align: left;"><span class="font-size-2">Dat het leed uiteindelijk erkend wordt, is al een heel ding, immers tot nu toe heeft “men” niet geweten dat dit leed er was en zeker niet in die mate. Naar mijn idee had “men” het wel eerder kunnen weten, wanneer “men” eerder onderzoek had gedaan naar de materie. Signalen waren er zeker wel. Een groot deel van de instellingen voor jeugdhulpverlening lijkt echter liever de kop in het zand te steken.</span></p>
<p style="text-align: left;"><span class="font-size-2">Met het oog op de houding van Opstelten met betrekking tot de zaak Demmink vraag ik me overigens af of het Rapport Samson wel aan de juiste persoon is overhandigd. Een minister die zegt dat er geen enkel bewijs is, terwijl er getuigenverklaringen zijn, doet naar mijn idee niet onder voor een bepaalde directeur van het voormalige “Kinderzorg” die zei dat er niets aan de hand was omdat de verklaringen van een aantal jongeren niet serieus te nemen was. Jongeren die volgens die directeur nu eenmaal vanwege de problematiek in de thuissituatie geen goede inschatting konden maken van bepaalde gedragingen van de volwassenen die in plaats van de ouders voor hen zorgden. </span></p>
<p style="text-align: left;"><span class="font-size-2">Ans van de Maat leek duidelijk aangedaan toen zij haar excuses maakte. Haar excuses maakte ze aan alle kinderen die slachtoffer geworden waren van seksueel misbruik terwijl ze onder de verantwoordelijkheid van Jeugdzorg vielen. Ze voegde er niet aan toe “En aan iedereen die als kind slachtoffer is geworden van ...” Het is een subtiel verschil, maar toch merkbaar. De kinderen van toen zijn nu immers volwassen.</span></p>
<p style="text-align: left;"><span class="font-size-2">Heel bijzonder vind ik het dat Van de Maat haar excuses ook maakte namens al haar collega’s en namens iedereen die werkzaam is binnen die instellingen. Het is mooi dat zij haar excuses aanbiedt aan de kinderen welke onder haar verantwoordelijkheid vielen/vallen, maar dat zij dat ook doet mede namens hen die wellicht zelf schuldig waren aan het misbruik stuit mij onnoemlijk tegen de borst. Immers, de daders kunnen tussen die jeugdwerkers zitten.</span></p>
<p style="text-align: left;"><span class="font-size-2">Het is naar mijn overtuiging niet mogelijk om namens anderen te spreken wanneer je excuses maakt. Zeker niet wanneer het om zo een grote groep mensen gaat, en al helemaal niet wanneer die mensen namens wie men ook spreekt, niet bij name genoemd worden.</span></p>
<p style="text-align: left;"><span class="font-size-2">Zoals Ans van de Maat het zei, kan dus gesteld worden dat daders excuus hebben gemaakt aan slachtoffers. En dat kan natuurlijk niet. Een dader kan niet bij verstek verontschuldigingen aanbieden. Dat is net zo onmogelijk als een dode dader die excuses aanbiedt.</span></p>
<p style="text-align: left;"><span class="font-size-2">Bij het maken van excuses hoort naar mijn idee ook de intentie het “goed te willen maken”. De benadeelde partij zou genoegdoening ofwel een schadeloosstelling moeten ontvangen. Wanneer het mij spijt wanneer ik iets kapot heb gemaakt dat van een ander is, dan zal ik er alles aan doen om de ander schadeloos te stellen. Ik zal dat wat kapot gemaakt is (laten) repareren of ik zorg voor een nieuw exemplaar. Het wordt een stuk lastiger wanneer het om iets gaat dat uniek is en nog veel moeilijker kan het worden wanneer iemand verdriet heeft om iets dat ik heb gedaan of heb nagelaten. Dat verdriet kan ik niet wegnemen, maar ik kan wel alles in het werk stellen om te voorkomen dat ik nogmaals fout doe wat ik fout deed. En ik kan hopen dat de ander mij uiteindelijk kan vergeven.</span></p>
<p style="text-align: left;"><span class="font-size-2"> Hoe anders is het wanneer de fout van de ander seksueel misbruik van een kind inhoudt. Kind ben je maar één keer. Wanneer dat eenmaal is afgenomen, valt dat niet meer te herstellen. Op geen enkele manier. De excuses van Van de Maat zijn dan niet meer dan een een veel te kleine pleister op een diepe wond. De toevoeging dat zij namens al haar collega’s en namens iedereen die in die instellingen werkzaam is sprak, kan voor menigeen gevoeld hebben als het openhalen van die wond, omdat niet zelden de dader onder die werkers te vinden is/was.</span></p>
<p style="text-align: left;"><span class="font-size-2"> Bewindslieden dienen verder te gaan dan het erkennen van leed dat kinderen vanaf 1945 is aangedaan. De overheid dient zich niet alleen te beraden over te nemen stappen om seksueel misbruik van kinderen die uit huis geplaatst zijn, in de toekomst te voorkomen. De overheid zal tevens consequenties moeten trekken uit het gegeven dat veel kinderen die onder hun verantwoordelijkheid uit huis geplaatst werden, zoveel leed is aangedaan. Kinderen die, eenmaal volwassen, schade zijn blijven ondervinden van de zorg waarmee ze omringd werden. Zorg waarbij ze zo onveilig waren. </span></p>
<p style="text-align: left;"><span class="font-size-2"> </span></p>
<p style="text-align: left;"><span class="font-size-2">© Ineke Wolf <br/></span></p>
<p style="text-align: left;"><span class="font-size-2"><b> </b></span></p>
<p style="text-align: left;"><span class="font-size-2">*Volgens Van Dale: verontschuldiging: zijn excuus, excuses maken, aanbieden</span></p>
Wolfs Woord: Verantwoordelijkheid*
tag:medianetwerk.ning.com,2011-04-05:2159784:BlogPost:115117
2011-04-05T09:30:00.000Z
Ineke Wolf
https://medianetwerk.ning.com/profile/InekeWolf
<p>Je kunt het hebben, krijgen, geven, dragen, overdragen, ontlopen, opeisen, nemen, afnemen, overnemen, aanvaarden of afwijzen. Ik heb het over: verantwoordelijkheid. Een woord dat met veel werkwoorden gecombineerd kan worden.<br></br>Je kunt verantwoordelijk zijn voor iets of iemand en daarover kun je ter verantwoording worden geroepen. Plicht, aansprakelijkheid, rechtvaardiging, schuld en verdediging zijn woorden die samengaan met verantwoordelijkheid en verantwoording.<br></br><br></br>Jacob riep mij…</p>
<p>Je kunt het hebben, krijgen, geven, dragen, overdragen, ontlopen, opeisen, nemen, afnemen, overnemen, aanvaarden of afwijzen. Ik heb het over: verantwoordelijkheid. Een woord dat met veel werkwoorden gecombineerd kan worden.<br/>Je kunt verantwoordelijk zijn voor iets of iemand en daarover kun je ter verantwoording worden geroepen. Plicht, aansprakelijkheid, rechtvaardiging, schuld en verdediging zijn woorden die samengaan met verantwoordelijkheid en verantwoording.<br/><br/>Jacob riep mij meermalen ter verantwoording vanwege de leefwijze van “de Westerling” in het algemeen en de mijne in het bijzonder en nooit was hij tevreden met mijn reactie. Hij maakte zich grote zorgen om het continent Afrika en zag de Westerse mens als boosdoener voor alles wat waar dan ook ter wereld misging of ooit mis was gegaan. Keer op keer zei hij dat een Westerling per definitie niet zorgzaam kon zijn voor zijn nageslacht. Dat ook ik dat niet was en daarover wilde hij dat ik me verantwoordde. Ik zag en zie mezelf echter wel als zorgzaam, zeker tegenover mijn nageslacht. Jacob zei dan dat ik slechts in een mening leefde, dat ik mijn verantwoordelijkheden uit de weg ging en weigerde daarop aangesproken te worden.<br/><br/>Het was naar zijn idee een feit dat wanneer je met kinderen in Nederland, en meer specifiek in de Randstad en omstreken woonde, je zonder meer niet zorgzaam genoemd kon worden. De lucht was vervuild en de kans op milieurampen was in de Randstad nog eens veel groter dan in het Noorden van het land. Ik vroeg Jacob hoe zorgzaam hij zichzelf dan voelde voor zijn kind aangezien hij er niet mee zat om in aanwezigheid van zijn zoon binnnenshuis te roken. En zijn huis mocht dan wel buiten de bewoonde wereld staan, het was ook maar een steenworp verwijderd van een vliegbasis. Hoe veilig en hoe schoon was dit stukje Noordelijk-Nederland voor zijn zoon waar hij part-time voor zorgde?<br/><br/>Jacob antwoordde op dit soort van vragen altijd dat hij, in tegenstelling tot andere mensen, zich ervan bewust was dat hij niet zorgzaam kon zijn. Naar zijn mening waren Westerlingen over het algemeen verdoofd, anders zouden ze minstens zo angstig moeten zijn als hij was. Hij zou ook wel verdoofd willen zijn, dan hoefde hij zich ook niet zo schuldig te voelen.<br/>Het liefst wilde Jacob emigreren, met zijn zoon en daarbij dacht hij aan Roemenië. In dat land was het naar zijn mening heel wat beter toeven dan in Nederland en bovendien hadden de Roemenen een heel andere kijk op het leven dan de Hollanders. Mammon zou daar op veel minder grote schaal worden aanbeden en daarom voelde Jacob zich thuis in dat land.<br/><br/>Jacob heeft mij meer dan eens ingewreven dat ook ik verantwoordelijk ben voor alle ellende in wat de Derde Wereld wordt genoemd. De overwaarde op mijn huis wordt volgens hem door Afrikanen opgebracht. Mijn comsumptiedrang wordt door de hongerigen betaald en grondstoffen, energie en water gebruik ik ten koste van de armen.<br/><br/>En ja, ik kan het met Jacob eens zijn dat de Westerse mens leeft ten koste van de Derde Wereld. Hij heeft gelijk waar hij zegt dat de rijken profiteren van de armen. Het klopt dat elders op de wereld mensen in erbarmelijke omstandigheden werken en wonen om het leven voor Westerlingen goedkoper te maken, zodat ze nog meer kunnen consumeren. Jacob vertelt me niets nieuws, hij vertelt me wat ik al wist voordat hij geboren werd.<br/><br/>Jacob lijkt zich verantwoordelijk te voelen voor de hele wereld, een verantwoordelijkheid die niet te dragen is. Hij voelt zich schuldig omdat hij, naar zijn mening, met alles wat hij doet, niet alleen zijn zoon, maar veel meer nog de mensen uit de Derde Wereld, schade toebrengt. Hij kan die immense, veel te grote, door zichzelf opgelegde verantwoordelijkheid niet aan. Niemand die dat in zijn eentje zou kunnen.<br/><br/>Ik voel me en ben verantwoordelijk voor mezelf en voor hen die aan mijn zorg zijn/waren toevertrouwd. Ik voel me en ben verantwoordelijk voor wat ik doe en nalaat. Ik voel me en ben mede-verantwoordelijk voor wat er binnen mijn leefomgeving gebeurt en ik voel me en ben mede- verantwoordelijk voor wat er binnen en buiten de grenzen van Nederland gebeurt.<br/>Maar ik ben niet verantwoordelijk voor het feit dat is dat ik besta, dat ik in dit deel van de wereld geboren ben. Daarover wil ik me dan ook niet schuldig voelen. Ik hoef mij daarvoor tegenover niemand te verantwoorden. Mijn bestaan op zich behoeft rechtvaardiging noch veroordeling.<br/><br/>“Jij koopt je schuldgevoel af met spaarlampen, door met de fiets boodschappen te gaan doen, je eigen tas mee te brengen naar de supermarkt, met het kopen van Fair Trade-producten en het steunen van Artsen zonder grenzen en andere goede doelen voor over de grens”, zei Jacob. “Maar je consumeert nog steeds ten koste van Afrika. Weet je wel hoe weinig het kost om iemand van lepra te genezen? En hoe weinig het kost om iemand in Afrika een prothese te geven wanneer de medicijnen te laat zijn gekomen?”, vroeg Jacob aan mij. “En nog ga je op vakantie”.<br/><br/>“Jij gaat toch ook wel eens op vakantie, Jacob? Jij bent ook wel eens in een vliegtuig gestapt. Jouw energierekening is hoger dan die van een groot gezin. Je procuceert bergen met afval en je koopt producten die te associëren zijn met slaven- en kinderarbeid. Je staat rustig een half uur onder de douche. Je pakt de auto wanneer je gemakkelijk de fiets kunt nemen en je laat je kind regelmatig aan zijn lot over. Zullen we het daar allemaal eens over hebben? Of blijf je je verbergen achter je mening dat jij als Westers mens nu eenmaal niet zorgzaam kunt zijn voor je nageslacht en je omgeving? Ontslaat dat jou van je plicht om goed voor je kind te zorgen en spaarzaam om te gaan met grondstoffen, energie en water? Denk jij dat wanneer iedereen er net zo over zou denken als jij doet, jij niets hoeft te veranderen? Zou dat jou kunnen verlossen van je schuldgevoel?” <br/><br/>Ik raadde Jacob aan om zijn verantwoordelijkheid te nemen, zodat hij zich niet meer schuldig hoefde te voelen. Het beste kon hij maar zijn huis en zijn grond verkopen, al zijn spullen op Marktplaats zetten en dan een fiets- of voetreis naar Afrika aanvangen. Dan kon hij al het geld dat hij bezat -zonder tussenkomst van een strijkstok- en CO2 neutraal, aan die arme en hongerende mensen uitdelen. En het beste kon hij daar dan ook maar blijven wonen en zelf Afrikaan worden. Hij zei dat hij niets liever zou willen, maar dat hij dat niet kon verantwoorden naar zijn zoon.</p>
<p><br/><br/>© Ineke Wolf</p>
<p><br/><br/>*Volgens van Dale: <b>1</b> het verantwoordelijk-zijn, verplichting tot rekenschap: de verantwoordelijkheid van (voor) iets dragen, op zich nemen, opeisen, afwijzen; (...) <b>2</b> de plicht rekenschap (van iets) te geven, syn. aansprakelijkheid, responsabiliteit; <b>3</b> de taak, de plicht voor iets of iem. (goed) te zorgen; <b>4</b> taak waar veel vanaf hangt, die zware plichten of zorgen met zich meebrengt; <b>5</b> risico.</p>
Wolfs Woord: Toeval*
tag:medianetwerk.ning.com,2011-03-07:2159784:BlogPost:111522
2011-03-07T07:00:00.000Z
Ineke Wolf
https://medianetwerk.ning.com/profile/InekeWolf
<p>“Toeval bestaat niet” en “Ik geloof niet in toeval” zijn twee uitspraken die ik nogal eens hoor en lees. Net als de uitspraken: “Alles gebeurt met een reden” en “Je lot kun je niet ontlopen”. Iemand merkte op Twitter zelfs op deels in het lot te geloven. Helaas kreeg ik geen antwoord op mijn vraag hoe dat kan; deels in het lot geloven. Maar, daar is het Twitter voor; antwoorden hoeft niet. En wie weet, werd de vraag toevallig niet gezien. Wat mij betreft is het net zoiets als deels in het…</p>
<p>“Toeval bestaat niet” en “Ik geloof niet in toeval” zijn twee uitspraken die ik nogal eens hoor en lees. Net als de uitspraken: “Alles gebeurt met een reden” en “Je lot kun je niet ontlopen”. Iemand merkte op Twitter zelfs op deels in het lot te geloven. Helaas kreeg ik geen antwoord op mijn vraag hoe dat kan; deels in het lot geloven. Maar, daar is het Twitter voor; antwoorden hoeft niet. En wie weet, werd de vraag toevallig niet gezien. Wat mij betreft is het net zoiets als deels in het woord van een god geloven. Waarbij men boven die god gaat staan, door te zeggen, te weten welke woorden van die god wel of niet te geloven zijn.</p>
<p> </p>
<p>Kees is zo iemand die gelooft in lotsbestemming en hij meent dat alles gebeurt met een reden. Eén van die redenen zou zijn, dat je van alles wat er in en met je leven gebeurt, leert. Dat het zelfs gebeurt om je een bepaalde les te leren. Een les die je in je vorige leven(s) nog onvoldoende geleerd hebt. Dat is dan je lot. Kees gelooft niet in toevalligheden. Alles in dit leven is en wordt gestuurd. Door wie of wat, daar is hij nog niet helemaal uit. Hij denkt nog wel een paar levens nodig te hebben voordat hij alle antwoorden heeft. En wanneer hij die antwoorden heeft, dan hoeft Kees niet meer terug te komen. Dan is Kees klaar met het leven zoals we dat op aarde kennen.</p>
<p> </p>
<p>Toeval is een woord. Een woord dat net als andere woorden in woordenboeken terug is te vinden. Een woord met een bepaalde betekenis. Over het woord toeval bestaat de afspraak dat het staat voor een gebeurtenis die op basis van waarschijnlijkheid en oorzaak-gevolg redeneringen niet kan worden voorspeld. Dat omvat zo ongeveer alles buiten de wiskunde en de komende paar minuten. Op grond van de betekenis van het woord “toeval” kan er geen sprake zijn van wel of niet erin geloven. Die afspraak staat er gewoon. Toeval bestaat.</p>
<p> </p>
<p>Van toeval kun je kennelijk ook een soort van god maken, waar je dan wel of niet in gelooft.</p>
<p> </p>
<p>Kees zijn (on)geloof** in het toeval en zijn overtuiging dat alles gebeurt met een reden, dat zelfs de meest dramatische dingen in je leven gebeuren om je een les te leren, die je in een vorig leven nog niet had geleerd, heeft ervoor gezorgd dat zijn relatie op de klippen liep. Er schuilt kennelijk enige waarheid in het spreekwoord: “Twee geloven op één kussen, daar slaapt de duivel tussen”.</p>
<p> </p>
<p>Voor de exgenote van Kees was de maat vol toen hij beweerde dat ex een les te leren had uit de beroving met geweld die haar overkomen was. In één van haar vorige levens was ze, volgens Kees, misschien zelf een bruut geweest en dan leerde ze nu, wat een ander dan werd aangedaan. Ze kon alleen maar leren van deze gebeurtenis, vond Kees. Hij vond ook dat het “zo had moeten zijn”. Natuurlijk moest de aanvaller van zijn lief gestraf worden, dat vond ook Kees. Want ook de crimineel had een les te leren uit deze gebeurtenis. Dit met het oog op zijn volgende leven. </p>
<p> </p>
<p>Volgens Kees was het geen toeval dat zijn toenmalige vrouw net aan het pinnen was toen een gemaskerde man uit het niets opdook en haar met geweld dwong een groot bedrag op te nemen en dit aan hem te overhandigen. Het was het lot, het was voorbeschikt. Ik vroeg Kees of de aanvaller dan wel verantwoordelijk gesteld kon worden voor zijn daad. Volgens de denkwijze van Kees was het voorbeschikt wat de man deed. Door zoiets als een “hogere macht”. Dan ligt de verantwoordelijkheid toch ook bij die zogenoemde hogere macht?</p>
<p> </p>
<p>Kees vond dat ik dat toch wat genuanceerder moest zien. Hoewel het het lot was, bleven mensen toch wel zelf verantwoordelijk. Ook al was voorbeschikt wat ze deden.</p>
<p> </p>
<p>Dat gold in dit geval niet alleen voor de aanvaller van zijn exgenote, dat gold ook voor de exgenote zelf. Zij was vanuit een vorig leven, net zo verantwoordelijk voor het gebeurde als haar aanvaller dat was.</p>
<p>“Dus Kees, mensen worden gestuurd door zoiets als een hogere macht”, vroeg ik, “en tegelijkertijd zijn ze zelf verantwoordelijk?” Kees antwoordde volmondig; “Ja” En voegde eraan toe dat wanneer je goede dingen deed, dat dit dan ook voorbeschikt was. Dat had je dan niet aan jezelf te danken.</p>
<p> </p>
<p>Dat ik uit iedere situatie iets kan leren, dat ben ik met Kees eens, maar ik ben het er niet mee eens, dat die situaties zich voordoen zodat ik ervan kan leren. Ik geloof in het fenomeen toeval, niet als een soort van godheid, maar als iets dat er nu eenmaal is. Het leven lijkt soms zelfs louter van toevalligheden aan elkaar te hangen.</p>
<p> </p>
<p>De vriendschap tussen Kees en mij droogde op. Zoals ook mijn relatie met de kerk opgedroogd was om woorden. Genade was één van de woorden waar ik over viel in de kerk. Alles wat je goed deed, deed je goed vanwege de genade van de god. Dat kwam niet uit jezelf, daar was je als zondig mens nu eenmaal niet toe in staat. Wat je verkeerd deed, was wel aan jezelf te wijten. Niet zelf verantwoordelijk zijn voor je eigen goede keuzes en daden, wel schuldig zijn wanneer het minder goed uitpakt. De genade van de god en de voorbeschikking waar Kees in gelooft lijken niet echt ver uit elkaar te liggen. Al denkt Kees daar, toevallig of niet, heel anders over.</p>
<p> </p>
<p>© Ineke Wolf</p>
<p> </p>
<p>* volgens van Dale: gebeurtenis of omstandigheid die vooraf niet te voorzien, niet te berekenen is geweest.</p>
<p> </p>
<p>** Kees gelooft niet dat dingen toevallig gebeuren. Kees gelooft wel dat toevallige gebeurtenissen met een reden plaats vinden.</p>
Wolfs Woord: Eenduidigheid*
tag:medianetwerk.ning.com,2011-03-01:2159784:BlogPost:111581
2011-03-01T18:00:00.000Z
Ineke Wolf
https://medianetwerk.ning.com/profile/InekeWolf
<p>Taal lijkt verre van eenduidig te zijn. Een zelfde woord kan meerdere betekenissen hebben en dan ligt het ook nog aan de context waarbinnen dat woord gebruikt wordt, wat het betekent. Maar dat niet alleen, ook de manier waarop een woord of zin wordt uitgesproken bepaalt de betekenis. En die betekenis kan voor de spreker weer anders zijn dan voor de luisteraar. Wat je bedoelt te zeggen, kan iets heel anders zijn dan wat er begrepen wordt.<br></br><br></br>Nog voordat ik naar school ging, vroeg ik me…</p>
<p>Taal lijkt verre van eenduidig te zijn. Een zelfde woord kan meerdere betekenissen hebben en dan ligt het ook nog aan de context waarbinnen dat woord gebruikt wordt, wat het betekent. Maar dat niet alleen, ook de manier waarop een woord of zin wordt uitgesproken bepaalt de betekenis. En die betekenis kan voor de spreker weer anders zijn dan voor de luisteraar. Wat je bedoelt te zeggen, kan iets heel anders zijn dan wat er begrepen wordt.<br/><br/>Nog voordat ik naar school ging, vroeg ik me al af hoe het toch zat met de betekenis van woorden. Niet zelden kon een woord iets heel anders betekenen dan wat het feitelijk betekende. En het maakte ook wel uit of ik een bepaald woord gebruikte of bijvoorbeeld mijn ouders. Wanneer mijn vader zei dat we “straks” kersen zouden gaan plukken uit de grote boom achter ons huis, dan kon het wel een halve dag duren voordat we die kersen echt gingen plukken. Maar wanneer het “straks” bedtijd was dan duurde het nooit langer dan tien minuten voordat ik daadwerkelijk naar bed moest. Uiteraard was het uitgesloten dat ik zou zeggen “straks” te komen wanneer mijn ouders zeiden dat het bedtijd was.<br/><br/>Met dat kersenplukken was het niet echt zo dat “we” die kersen gingen plukken. Mijn vader klom in de boom en ik ving de kersen op en deed ze in een emmer. Er was geen sprake van dat ik in die boom mocht klimmen. Ik werd geacht dat te begrijpen zonder dat me dat expliciet werd verteld.<br/><br/>Wanneer mijn moeder zei dat we aan tafel “mochten” gaan omdat het etenstijd was, dan was het zonneklaar dat het hier niet om een optie ging. Ik kon niet weigeren om aan tafel te gaan omdat ik nog niet uitgespeeld was of geen zin had in het eten dat op tafel stond. Mogen en moeten leken hier dezelfde betekenis te hebben. Dat was weer niet zo wanneer ik een koekje of snoepje mocht pakken. Wanneer ik dat weigerde omdat ik er geen zin in had, dan werd ik geprezen, dan was ik een grote meid. Dit integenstelling tot wanneer ik geen zin had in het eten dat klaarstond. Dan deed ik stout.<br/><br/>Dit soort van taaldubbelzinnigheden had ik aardig onder de knie tegen de tijd dat ik naar de eerste klas van “De grote school” ging. Ik begreep direct dat de juf met “we” de leerlingen bedoelde en niet zichzelf, ook al zei ze dat “we” sommen gingen maken, woorden na gingen schrijven of dat “we” gingen tekenen. Maar ook hier waren uitzonderingen, want als ze bijvoorbeeld zei dat “we” gingen zingen, dan zong ze zelf wel mee. Tenzij ze op de blokfuit ging spelen.<br/><br/>Juist toen ik dacht dat ik het allemaal begrepen had, ging ik hopeloos de mist in.<br/><br/>De juf vond dat de kinderen nu wel genoeg woorden hadden geleerd om een dictee te kunnen maken. Iedereen moest ervoor zorgen dat de punt van zijn of haar potlood geslepen was en toen was het tijd voor de proeve van bekwaamheid. De volgende dag kwam de uitslag. “Ineke, jij hebt een tien met een griffel verdiend” zei de juf tegen mij. “Je bent de enige met nul fout”. En daar was ik heel blij mee, niet zozeer met die tien, veel meer met die griffel. De juf had een prachtig houten kistje op haar bureau staan en daarin bewaarde ze een paar griffels. Die had ze wel eens aan de klas laten zien en toen had ze verteld over hoe de kinderen vroeger op school met een griffel moesten schrijven. Ze had toen ook een klein zwart bord met een houten rand laten zien, welke daarbij gebruikt werd. En ze vertelde daarbij ook dat het haar eigen griffels waren geweest en haar eigen zwarte bord. En nu zou ik zomaar zo’n griffel krijgen.<br/><br/>Dus niet. <br/><br/>De tien kreeg ik ook niet. Ik kreeg een acht. Want, zo vond de juf, ik zou kunnen denken dat ik mijn best niet meer hoefde te doen wanneer ik eenmaal een tien had gekregen. Daarom gaf ze nooit een hoger cijfer dan een acht wanneer iemand weinig of geen fouten had gemaakt. De andere kinderen kregen ook hun schrift terug. En dan vertelde de juf hoeveel fouten er gemaakt waren en welk cijfer er gegeven was. Ik was bepaald niet de enige die een acht had gehaald. Je mocht wel tot zes fouten gemaakt hebben om nog een acht te halen. En een lager cijfer dan een zes gaf de juf niet. De eerste paar keren wilde ze geen onvoldoendes geven, zei ze. Logisch wel dat de juf mij geen griffel gaf, ze had er gewoon niet genoeg om uit te delen aan al die kinderen die een acht hadden gehaald. <br/><br/>© Ineke Wolf</p>
<p> </p>
<p>* Volgens van Dale Handwoordenboek: voor slechts één uitleg vatbaar</p>
<p> </p>
Wolfs Woord: Moedertaal*
tag:medianetwerk.ning.com,2011-02-21:2159784:BlogPost:110977
2011-02-21T19:30:00.000Z
Ineke Wolf
https://medianetwerk.ning.com/profile/InekeWolf
Toen ik als niet-Friezin in de lente van 2005 in Friesland kwam wonen, was het Fries niet mijn grootste probleem. Zolang de Friezen Fries spraken, kon ik ze meestal goed volgen. Echter wanneer ze overgingen op het Nederlands, dan kon dat voor taalverwarring zorgen. Wanneer een Fries Nederlands spreekt, en daarbij de Friese betekenis van de woorden hanteert, dan kunnen er Babylonische taferelen ontstaan.<br></br>
Heel komisch was het toen tijdens mijn verhuizing een Friese bezoekster zei dat ze niet…
Toen ik als niet-Friezin in de lente van 2005 in Friesland kwam wonen, was het Fries niet mijn grootste probleem. Zolang de Friezen Fries spraken, kon ik ze meestal goed volgen. Echter wanneer ze overgingen op het Nederlands, dan kon dat voor taalverwarring zorgen. Wanneer een Fries Nederlands spreekt, en daarbij de Friese betekenis van de woorden hanteert, dan kunnen er Babylonische taferelen ontstaan.<br/>
Heel komisch was het toen tijdens mijn verhuizing een Friese bezoekster zei dat ze niet wilde storen omdat ik aan het “himmelje” was. Nog geen week in Friesland en dan dacht iemand dat ik aan het “hemelen” was? Schoonmaken was vermoeiend, maar zag ik er dan gelijk uit als iemand die op het punt stond dood te gaan? Mijn gezicht sprak daar boekdelen, want ik hoefde niet uit te leggen wat ik dacht. Himmelje was het eerste Friese werkwoord dat ik in de praktijk leerde. <br/>
<br/>
Bepaalde woorden en begrippen komen zowel in het Nederlands als het Fries voor, maar de betekenis kan behoorlijk verschillen. Zo spreken Friezen dikwijls over “men” terwijl het overduidelijk (ook) over henzelf gaat. Toen een bepaalde Fries zei: “Men is nogal dom wanneer “men” iedere dag in de file gaat staan”, zorgde dat voor enige commotie, juist omdat die bepaalde Fries elke dag zelf in de file ging staan. En dat terwijl hij had kunnen gaan fietsen. Ik vond hem nogal hypocriet in zijn uitlatingen over filerijders die het milieu zo vervuilden en daarom geen rekening hielden met hun nageslacht. Hij deed het immers zelf ook en dat terwijl hij notabene de fiets kon nemen. Hij was strikt genomen wel een forens te noemen maar de afstand die hij moest overbruggen was klein genoeg om te fietsen. Hij zou er niet langer over doen dan met de auto. Waarom klagen over de file waar “men” in staat wanneer je er helemaal niet in hoeft te staan? <br/>
Ook zijn uitspraken over hoe "men" energie verspilde, in vliegtuigen stapte en voedsel "wegsmeet" zorgden voor taalconsternatie. Het Nederlandse "smijten" en het Friese "smite" betekenen niet altijd helemaal hetzelfde. Smijten en (weg)gooien zijn voor een Nederlander dan ook niet hetzelfde. De emotionele lading van beide woorden kan zelfs heel verschillend zijn. <br/>
Het duurde enige tijd en een aantal verwarrende discussies, voordat ik begreep dat hij met zijn uitlatingen in de eerste plaats zichzelf bedoelde. Wanneer een Fries “men” zegt, dan bedoelt hij doorgaans zichzelf en (alle) anderen. Wanneer een Nederlander het over "men" heeft, dan heeft ie het meestal over iedereen, behalve over zichzelf. <br/>
De Fries kon zich op zijn beurt ook wel eens aangevallen voelen wanneer ik het over "je" had. Nederlanders gebruiken dat woord vaak terwijl ze (tevens) zichzelf bedoelen. Tegelijkertijd kunnen ze uitspraken daarmee veralgemeniseren. Zijn "men" en mijn "je" konden dan ook tot hilarische situaties leiden. Dat was niet altijd even “slim”. Noch op zijn Fries, noch op zijn Nederlands. <br/>
<br/>
Het Friese woord "fersinne" zorgde aanvankelijk ook voor taalverwaring tussen de Fries en mij. Hij liet het klinken als het het Nederlandse woord "verzinnen" en toen dacht ik dat hij bedoelde dat ik iets had verzonnen. Maar ik had helemaal niets verzonnen, ik had me alleen maar vergist. Na enig taalgeharrewar kwamen we er toch uit; het Friese woord “fersinne” staat gelijk aan het Nederlandse woord “vergissen”. We waren het helemaal eens met elkaar, maar mijn nog zeer beperkte kennis van zijn moedertaal en zijn onjuiste gebruik van de mijne, maakte meer dan eens dat we elkaar misbegrepen. <br/>
Wanneer we het over taalharrewarren hadden, begrepen we elkaar in elk geval wel. Harrewarren betekent zowel voor de Fries als de Hollander "kibbelen" of "bekvechten". Over dat woord kon dan ook geen misverstand ontstaan. Wat weer wel kon als het om het woord "Hollander" ging. Voor een Fries is dat niet hetzelfde als Nederlander terwijl hij het woord wel voor elke Nederlander kan gebruiken. Toen de Fries mij ooit uit het diepst van zijn hart Hollander noemde, wist ik wat het woord voor hem betekende. Het was de intonatie waarmee het woord werd uitgesproken waardoor ik hem goed verstond. <br/>
<br/>
Na heel veel uitzendingen van Omrop Fryslân, een paar cursussen Frysk via de AFÛK, later met ondersteuning van Edufrysk via <a href="http://www.edufrysk.com/">http://www.edufrysk.com/</a> kijk ik er in elk geval niet vreemd meer van op wanneer mijn buurvrouw tegen haar dochter zegt dat de viervoeter naar “achter” moet omdat buurvrouw niet “over” de hond kan. Had deze situatie zich voorgedaan toen ik pas in Friesland woonde, dan zou ik het toch heel erg vreemd hebben gevonden dat de buurvrouw meende te denken dat ik over de puppy heen wilde springen en dat ik dat dan niet zou kunnen. Nu begreep ik in elk geval wèl dat de buurvrouw voorkomend wilde zijn vanwege mijn allergie voor honden. In het Nederlands kun je ergens niet tegen, in het Fries kun je ergens niet “oer” ofwel over. <br/>
<br/>
© Ineke Wolf<br/>
<br/>
*21 februari Internationale Dag van de Moedertaal