Publiek machtiger dan de media

Door Ton Verlind. Lange tijd zag het er naar uit, dat media zich in hun jacht op fraaie omzetcijfers en gewilde rendementen alle vrijheden konden permitteren. In het beste geval leidde het inhoudelijk tot risicoloze mainstream keuzes. Aan de andere kant van het spectrum toonde de commercialisering van de informatie industrie zich in geëxalteerd gedrag variërend van het manipuleren van de publieke opinie op basis van gekleurde informatie tot sterke impulsen richting deelnemers aan televisieprogramma’s om zoveel mogelijk grenzen te overschrijden.

Het leek dat niemand die ontwikkeling kon tegenhouden, dus besloten we en masse om de dingen te accepteren, zoals ze zich aandienden. Discussies over wat wel en niet betamelijk is worden zelfs in gerenommeerde programma’s als Pauw & Witteman afgedaan als ouderwets en achterhaald. Het zijn in de ogen van de postmoderne vrijheidsgenieters “achterhoede gevechten”. Consumentenmacht leek nog van beperkte betekenis en hooguit relevant voor het aanpakken van de slechte service van energiemaatschappijen en serviceproviders. Het zag er naar uit dat media-gedrag buiten die kritiek bleef. “Het verkoopt, dus het is goed”: de verloedering is niet de media aan te wrijven, maar de consument die in grote aantallen het aangeboden spul koopt. Het is het adagium, waaraan tot voor kort de Australische mediamagnaat Rupert Murdoch zijn macht ontleende

Des te verheugender is het om vast te stellen, dat de publieke opinie en in het kielzog ook de politiek, in staat is grenzen te stellen aan de ongelimiteerde en strategisch ingezette macht van de media. Wat nu gebeurt in Groot-Brittannië, gedwongen terugtocht van de roddelbladen na hun grensoverschrijdende gedrag, (afluisteren van jan en alleman) is daarvan een bewijs. Jarenlang liet de heersende politieke macht de oren hangen naar de wens van de machtige media. De Britse mp’s tonen hun flexibiliteit door zich krachtig af te keren van diezelfde media nu het gezonde verstand van gewone burgers heeft bepaald; tot hier en niet verder. Mogelijk is dit het begin van een stevige discussie over de verantwoordelijkheid die media hebben jegens de samenleving. Het is alleen niet te hopen, dat die discussie leidt tot meer overheidsingrijpen, want daarmee wordt het paard achter de wagen gespannen.

Nederland is qua mediacultuur niet te vergelijken met Engeland. We zijn gezegend met een groot aantal kwaliteitskranten, die –ondanks de algemene tendens naar populisme- hun taak naar behoren vervullen. Maar ook in Nederland is zichtbaar dat er grenzen zijn aan wat de media zich kunnen permitteren. De Telegraaf is een van de kranten die ondanks een voortvarende populaire koers van hoofdredacteur Sjuul Paradijs, abonneverlies heeft geboekt, terwijl het met andere kranten redelijk lijkt te gaan. Die zeperd heeft volgens de commerciëel directeur van de krant niet van doen met de koers van de krant, maar met het feit dat een aantal bijzondere projecten is afgelopen. Als hoofdredacteur evenwel zou ik heel goed letten op de omslag in de publieke opinie in Groot-Brittannië. Het zou best kunnen dat in de dalende cijfers van de grootste Nederlandse krant zichtbaar is, dat we ook in Nederland de grenzen hebben bereikt van wat “het publiek” aan grenszoekend gedrag accepteert.

www.tonverlind.nl
www.twitter.com/tverlind