Vrouwen stagneren hun eigen groei

Ondanks ons progressieve tijdperk, zijn we qua gewoonten en denken niet zo vooruitstrevend als we dachten. Uit de 'Masterclass' over 'mind bugs', die de Amerikaanse professor in de sociale ethiek Mahzarin Banaji 4 november jongstleden gaf, blijkt dat mensen zich nog teveel laten regeren door (gender-)vooroordelen. Zo zal een gekleurde man binnen het bedrijfsleven op veel minder vooroordelen stuiten, dan een blanke vrouw. Zelfs met de opkomende vrouwen aan top, wordt leiderschap nog altijd geassocieerd met mannelijkheid én kan dus niet gekoppeld worden aan vrouwen. Uit diverse onderzoeken van Mahzarin, blijkt dat niet alleen mannen vooroordelen hebben jegens vrouwen en leiderschap, maar 80% van de vrouwen (tegen 75% van de mannen) legt eerder de link tussen vrouwen en zorg, dan vrouwen en leiderschap. Zorgwekkend? De speciale Masterclass van Mahzahrin Banaji wordt gehouden in het kader van het tweede Female Leadership congres, dat eerder in 2007 met succes plaatsvond. Esther Mollema, Managing Director van Direction, is het brein achter deze conferentie. Direction ontwikkelt en verzorgt programma's gericht op leiderschap en besluitvorming: "Het is een organisatie die zich richt op de nieuwe leiders van Nederland. We trainen leiderschap en teamontwikkeling. Onze doelgroepen zijn leiders in organisaties die met hun teams beter willen presteren en high potentials die we klaarstomen voor hun leiderschapspositie. In de laatste groep hebben we speciale aandacht voor vrouwen als leiders, omdat teams met een diverse samenstelling samen betere beslissingen nemen. Dus geen 'social advancement for the sake of social advancement', maar we trainen vrouwen omdat we ze graag in het management van organisaties terugzien om daarmee organisaties beter te maken." Tot die vrouwelijke leiders mag Esther zich met volle overtuiging rekenen. Op de tweede Female Leadership conferentie ontmoet ik een frisse en sterke vrouw. Ze straalt kracht uit, maar is daarnaast een zeer warme persoonlijkheid met oog voor het personeel en de andere genodigden. Dat laatste aspect valt mij meteen op. Waarschijnlijk een mind bug van mij, maar met leiders associeer ik veelal stugge en strenge mensen. Ondanks het zachte voorkomen, is Esther geen katje dat je zonder handschoenen kunt aanpakken. Niet voor niets is zij directeur van Direction en heeft zij verschillende functies als leidinggevende bij diverse bedrijven bekleed. Wie is deze topvrouw Esther Mollema? "Ik ben directeur van Direction. Ik heb tien jaar voor een grote trainings- en conferentieorganisatie in een aantal landen bedrijven voor ze geleid. Toen ik in Nederland terugkwam was het tijd om een eigen organisatie op te starten. Direction is een heerlijk bedrijf geworden, met hele fijne collega's en bijzondere programma's. Ik ben er erg trots op. Daarnaast ben ik directeur van het Center for Organizational Performance." Uit het succes van het tweede Female Leadership congres kunnen we opmaken dat vrouwen kennelijk behoefte hebben aan dergelijke inspirerende en leerzame momenten. En terecht! Hoe vaak stuiten vrouwen niet op vooroordelen en teleurstelling, ook binnen het bedrijfsleven. Vrouwen als Esther Mollema en Mahzarin Banaji willen mensen juist bewust maken van die vooroordelen, de kracht van vrouwen en willen vrouwen verenigen om hun gelijke kansen en groei te waarborgen. Die avond sloot Esther de avond dan ook af met de volgende uitspraak: "Wij vrouwen ons meer moeten verenigen, samen moeten werken en ons hard moeten maken voor de gelijkwaardigheid." Maar hoe kunnen wij vrouwen ons verenigen en meer van ons laten horen, zodat we dezelfde gelijkwaardige kansen als mannen kunnen krijgen en waarom trek je je de situatie voor werkende vrouwen je zo persoonlijk aan? "Ik ben redelijk verbaasd dat er ondanks veel aandacht de laatste jaren zo weinig echt veranderd is. Dat blijkt bijvoorbeeld uit het feit dat 58% van alle afgestudeerden aan universiteiten in Europa vrouw is en dat ze in organisaties als minderheid worden gezien. Het is zeker niet zo dat vrouwen minder ambitie hebben, maar wel dat ze minder succesvol zijn om die ambities waar te maken. Ik ben zes jaar geleden op onderzoek uitgegaan om te snappen waarom vrouwen het soms niet halen en mannen vaker succesvol zijn. Na veel studie, gesprekken en onderzoek kwamen we op tien mogelijke valkuilen voor vrouwen. En die leren we vrouwen nu te hanteren. Daarnaast is er veel te veel gepraat en weinig actie of een duidelijk doel. Ik wil er meer voor gaan staan, dat de organisaties waarmee wij gaan samenwerken, ook echt iets moeten willen verbeteren. Op een ander niveau moeten vrouwen elkaar veel actiever gaan helpen. En waarom ik me het persoonlijk aantrek? Ik vind het gewoon zonde!" Evenals Marieke Bax van Topbrainstorm (zie artikel) meent Esther dat er ruimte is voor vrouwelijk leiderschap, alleen is het momenteel eerder in opkomst dan een feit: "Er is heel veel ruimte voor ander leiderschap, zie de verkiezing van Obama. Het masculiene leiderschap lijkt uitgewerkt. We hebben als maatschappij steeds meer last van de negatieve bijeffecten van dit soort leiderschap. Zeer goed presterende organisaties kennen een soort leiderschap dat ook vrouwen zeer goed past. Daar groeien we echt wel naar toe. Alleen gaat dat proces in mijn ogen veel te langzaam. Ik hoop dat we dat op de een of andere manier kunnen versnellen, ten gunste van vrouwen en van organisaties die ervan zullen profiteren." Om de situatie van vrouwen te veranderen, richt Direction zich niet louter op de stimulatie van vrouwen, maar betrekt ook de mannelijke doelgroep erbij. Uiteindelijk is het van belang dat zowel mannen als vrouwen samenwerken, dus moet het bewustwordingsproces ook zowel bij vrouwen als bij mannen gestimuleerd worden. "Alleen vrouwen trainen helpt niet. Wij trainen daarom ook steeds meer mannen. We zijn vooral geïnteresseerd om de leiders van organisaties te laten zien dat diverse teams beter presteren. We kunnen de mannen in drie groepen verdelen: de voorstanders van diversiteit, de neutralen en de mannen die om verschillende redenen vrouwen gewoon niet zien zitten. Wij richten ons op de eerste twee groepen. We besteden weinig energie om principiële tegenstanders te overtuigen. Ik vind dat organisaties teveel aandacht besteden aan deze mensen. Laten we gewoon beginnen met de mensen die diversiteit ook zien zitten, omdat ze betere organisaties willen bouwen." Esther heeft als vrouw aan de top zelf kunnen ervaren, hoe mannen zich laten leiden door vooroordelen of mind bugs: "Na Nyenrode wilde ik graag de internationale handel in, maar de grotere handelshuizen namen gewoon geen vrouwen aan toen. Mijn vriend kreeg tijdens onze MBA een baan aangeboden, omdat hij net als de directeur van een bank die hem inhuurde, rugby speelde. Dat soort aanbiedingen heb ik nooit gehad. Ik heb hard moeten strijden om bij mijn vorige werkgever divisional en regional manager te worden, terwijl ik echt de beste was. Maar ze waren toch erg onzeker of ik dat allemaal wel aankon. Terwijl ik het allang had bewezen. Als ik bij een organisatie presenteer waar vooral mannen aan de top zitten, krijg ik nu ook nog wel eens een compliment voor mijn stijl van presenteren. Dan zeggen ze zoiets als: 'Dat hadden we niet van een vrouw verwacht.' Eigenlijk ben ik benieuwd hoe vaak ik niet word uitgenodigd om voor zulke groepen te presenteren omdat ik een vrouw ben.." Juist om deze vooroordelen bespreekbaar te maken en mensen bewust te maken van de flaws in hun gedachtenpatroon, heeft Esther professor Mahzarin uitgenodigd. Door middel van haar onderzoeken en tests, zoals de Impliciete Associatie Test waarbij je binnen korte tijd woorden en/of beelden aan elkaar moet koppelen (IAT), die Mahzarin heeft ontwikkeld, kan zij signaleren waar het fout loopt in onze gedachten en ons daarop wijzen. Een heel verhelderend en confronterend moment. Maar waarom heeft Esther in deze gekozen voor Mahzarin Banaji? "Ik werk veel met vrouwen op dit gebied en ook steeds meer met mannen. Eveneens heb ik ingezien dat het niet alleen op het mentaal niveau fout gaat, maar dat het nog veel meer op een intuïtief niveau fout gaan. Dat we onbewust vooroordelen hebben, dat we bijvoorbeeld al snel vinden dat vrouwen te vaak te onzeker zijn om een management positie te verkrijgen. Om dit te veranderen moet je mensen op dat niveau laten begrijpen hoe hun hersenen en hun denken functioneert. Banaji is daarop de autoriteit in de wereld. Ik wilde het gewoon gelijk goed doen. Haar Harvard achtergrond maakt dat veel meer mensen zullen luisteren, haar geloven en iets aan hun handelen willen veranderen." Mahzarin Banaji, een Amerikaanse van Indiase afkomst en professor in de sociale ethiek aan Harvard, staat tijdens de Masterclass voor de vrouw die ze is, met vooroordelen en al. Volgens eigen zeggen, maakt zij zich ook, ondanks de vele onderzoeken, schuldig aan vooroordelen. Tot haar grote schaamte koos ze tijdens een zelftest ook eerder voor mannelijke assistenten in plaats van de capabele vrouwen die voorhanden waren. "Maar", zegt ze, "sommige mind bugs mogen we hebben! Het is zaak dat we ons bewust zijn van deze vooroordelen en daarin verandering proberen te brengen." Uit de tests die Mahzarin Banaji heeft gehouden onder miljoenen deelnemers, blijkt onder andere dat men vrouwen vooral associeert met gezin, familie, het huiselijke en het goede en juist niet met carrière, leiderschap of ambitie. Het grappige is dat vrouwen (80%) zich nog meer laten leiden door deze vooroordelen dan mannen (75%). Sterker nog, onbewust kiezen vrouwen zelfs eerder voor een lager salaris en een mannelijke leidinggevende, dan voor hun seksegenoot. Het probleem is dat vrouwen zichzelf niet als leidersfiguur zien. Hierover zegt Mahzarin, dan ook dat vrouwen verantwoordelijkheid in eigen hand moeten nemen: "With practice, you can be whatever you want." Het zijn dus niet alleen de mannelijke leiders die vrouwen (mogelijk) stagneren in hun groei, maar belangrijker, vrouwen houden onbewust veelal hun eigen groeimogelijkheden tegen door dergelijke mind bugs. Dus hup vrouwen, doorbreek die vooroordelen en ga voor je idealen.
leiderschapontwikkelen