Wikileaks, witte geheimen en de waarheid

Door Henk Blanken. In een lang stuk dat ik schreef voor Dagblad van het Noorden beweer ik dat Cablegate een “meta-lek” is, een lek over het lekken zelf. Wikileaks ontmaskert vooral hoe westerse democratieën met de waarheid omgaan, en met hun leugens. Die houding is verkrampt, maar noodzakelijk.

Als Wikileaks Collateral Murder uitbrengt, stelt ze militaire nonchalance en erger aan de kaak. Dat is belangrijk nieuws. Als Julian Assange een campagne begint voor absolute openbaarheid – wat hij met Cablegate deed – onthult hij geen misstand, maar valt hij de democratie zelf aan.

Dat zit me dwars. Onze democratie is niet zonder fouten. De opdracht van de pers is te streven naar meer openheid, en ja, sinds The War On Terror is de staat niet bepaald opener geworden. Maar een democratie kiest er ook voor te leven met geheimen, met een commissie stiekem, met de leugentjes van de diplomatie. We accepteren een leugen om bestwil, the white lie, laten we zeggen “witte geheimen”.

Er zit een wereld van verschil tussen meer openheid – ben ik voor – en absolute openheid – lijkt me onhandig. Alles discussies over Wikileaks die ik volg draaien rond dit dilemma. De kant die je kiest bepaalt ook hoe je over acties tegen bijvoorbeeld Mastercard denkt: gerechtvaardigde steun aan Assange – of onverantwoordelijk vandalisme.

Volgens Jeff Jarvis hoort Wikileaks bij “het ecosysteem van het nieuws”. Jarvis vindt niet dat we zonder geheimen kunnen, maar de staat heeft er meer dan noodzakelijk is. De regering, zegt Jarvis, moet transparant by default zijn, en geheim indien noodzakelijk.

Naar mijn smaak gaat Jarvis echter te ver als hij Wikileaks kritiekloos binnen het domein van de journalistieke media trekt: "We in journalism must recognize that Wikileaks is an element of a new ecosystem of news. It is a new form of the press. So we must defend its rights as media. If we do not, we could find our own rights curtailed. Asking whether Wikileaks should be stopped is exactly like asking whether this newspaper should be stopped when it reveals what government does not want the public to know. We have been there before; let us never return."

Dat Wikileaks geen krant is, vind ik minder relevant dan de vaststelling dat Wikileaks journalistiek bedrijft maar dat niet altijd even zorgvuldig doet. Journalistiek is een daad, heb ik eerder beweerd. We moeten Julian Assange op zijn journalistiek handelen beoordelen.

Naast alle lof die ik heb voor zijn onthullingen, heb ik moeite met zijn gebrek aan transparantie (over de eigen organisatie, over zijn werkwijze, over de status en volledigheid van de “cables”, over zijn gebrek aan wederhoor, over de vraag wat belangrijker is: het onthullen van hypocrisie en leugenachtigheid, of het onthullen van een leugen).

Henk Blanken is adjunct hoofdredacteur van Dagblad van het Noorden

www.henkblanken.nl
www.twitter.com/hbla

Lees van Henk ook:

- Arie Elshout: Laten we bidden
- Journalisten zijn links en dat is heel erg
- The New York Times gaat uit print – ooit
- Hoe Steve Jobs de krant opnieuw uitvindt
- Nieuwe kansen voor nieuwe kranten
- Bert Brussen en de mislukte grap over Wilders
- Bedreigt Hirsch Ballin de persvrijheid – of juist niet?
- Sergey Brin, ons brein en de rijkdom van ruis
- Ik wil niks missen