Annie Romein-Verschoorlezing 2010 Femke Halsema en Rosanne Hertzberger

Donderdag 11 maart had ik de Annie Romein-Verschoorlezing 2010 op het programma staan met als spreker drs. Femke Halsema (fractievoorzitter Groen links) over sekseverschillen in rijkdom en armoede en hoe we die kunnen doorbreken.
Als referent sprak drs. Rosanne Hertzberger. Zij doet promotie-onderzoek in de moleculaire microbiologie en schrijft een column voor nrc.next.

In het afgeladen Groot Auditorium te Leiden luisterde een voornamelijk vrouwelijk publiek naar het verhaal van Femke. Zij pleitte daarin voor een nieuw politiek emancipatie-elan en een hernieuwde feministische solidariteit. Ze wees de aanwezige erop dat de emancipatie nog lang niet voltooid is en zette hoogopgeleide deeltijdfeministen zoals Marike Stellinga, zonder pardon weg als luxe-feministen. Voor rijke meisjes lijkt de weg aardig vrij, voor armere vrouwen alsook veel allochtone vrouwen is vrije keus en mogelijkheid tot economische zelfstandigheid eigenlijk een wassen neus (de hele toespraak kunt u teruglezen op www.femkehalsema.nl , blog van 11 maart 2010).

Na Femke is het woord aan de jongere Rosanne. Zij is de feministen dankbaar voor de eerste slag die gemaakt werd, maar stoort zich nu aan de onnodige betutteling van vrouwen. Al is ze dankbaar dat ze de berg mag beklimmen, ze wil niet als iedereen klimt zelf met een helikopter naar boven gebracht worden, zo luidt haar beeldspraak. En ze is niet zoals bijvoorbeeld Neelie Kroes, ‘proud to be quoted’. De quote 500 hoeft niet perse voor de helft uit vrouwen te bestaan. Ze stelt dat werk vrijwillig moet zijn en dat mensen, zodra het meer geld oplevert, vanzelf ook meer gaan werken. Dat je vrouwen die bewust kiezen voor thuisblijven ook die vrijheid moet gunnen en moet accepteren dat er misschien wel heel veel vrouwen zijn die het gewoon leuker vinden om voor de kinderen te zorgen dan om (meer) te gaan werken. En dat de overheid zich daar buiten te houden heeft. Baas in eigen huis. Verder acht ze het mannennetwerk nooit bewezen (zie voor haar verhaal http://www.mareonline.nl/artikel/0910/23/0101/ ).

Voorts haalt ze uit naar het single story argument : als een vrouw uit de zaal aangeeft afwassen niet leuk te vinden, geeft ze aan dat je dat in de discussie niet als argument kan gebruiken, want: “ik ken ook iemand die 3 pakjes sigaretten rookt per week en niet dood is gegaan aan longkanker.” Die ‘omgevingsvoorbeelden’ zouden dus niets zeggen en niet als argument gebruikt moeten worden.

Nadat beide dames hun betoog hebben gehouden mogen ze ook weer kort op elkaar reageren. Femke Halsema verontschuldigt zich eerst nog dat ze haar tekst laat klaar had en prijst Rosanne Hertzberger voor het geven van haar reactie zonder eerst haar betoog te hebben kunnen zien, maar geeft wel aan dat ze vindt dat Rosanne van een andere planeet lijkt te komen. De messen worden geslepen. Zo wijst Femke er nog eens op dat verkrachting binnen het huwelijk tot voorkort legaal was (1991 http://nl.wikipedia.org/wiki/Verkrachting ) om aan te geven hoe kort vrouwen pas overwinningen in handen hebben, waarop Rosanne reageert dat alle wetten inmiddels sexeneutraal zijn (los van het zwangerschapsverlof). Femke geeft aan dat de druk uit de omgeving om thuis te blijven soms zwaar is en dat het commentaar dat je krijgt wanneer je je kinderen naar de opvang brengt, afschrikkend kan werken. Rosanne vraagt zich hardop af of vrije vrouwen echt uit evenwicht raken van wat commentaar dat ze eventueel bij de crèche krijgen. Femke wijst op de dwang die soms door imams wordt uitgeoefend. Rosanne grapt dat die dan maar het land uit moeten. Rosanne hamert op de vrijheid; is dat niet juist dat mensen, vrouwen in dit geval, zelf mogen beslissen al dan niet een burka te dragen of een opleiding te volgen? Femke vraagt of ze dan ook vindt dat de leerplicht maar afgeschaft moet worden. Ook de aanrechtbelasting wordt nog kort besproken.

Uit de zaal komen wat vragen, verrassend genoeg van voornamelijk heren. Zo wordt gevraagd hoe je kan voorkomen dat regelingen en stimuleringen omslaan in paternalisme. Femke vindt dat absoluut niet het geval is. Ze legt zelfs uit waarom ze vindt dat na het pushen van de jaren ’80 vrouwen nu eigenlijk in de steek worden gelaten. Verder zegt zij dat wanneer een vrouw geen ambitie heeft te gaan werken je haar ook zeker niet moet dwingen maar dat wanneer ze wel wil, je wel de mogelijkheden moet scheppen. Daarnaast pleit ze voor studiebelasting, te betalen zodra je na je afgeronde studie een baan hebt, in plaats van studiefinanciering en dan het collegegeld omlaag. Door iedereen geld te geven voor een studie en het na het afronden en vinden van een baan terug te laten betalen, dwing je ook vrouwen de dure -met gemeenschapsgeld betaalde- studies terug te laten betalen.

De discussie verschuift naar die van het glazen plafond. Rosanne is bang dat jonge capabele mannelijke bestuurders thuis komen te zitten, verjaagd door vrouwen, enkel omdat ze man zijn. Femke reageert met de vraag of vrouwen dus incapabel zijn en voegt er aan toe dat de Noorse economie (waar een quotum is) het goed doet. Iets geagiteerd bepleit Rosanne dat voltijd iets is dat nodig is voor raden van bestuur en dergelijke en dat dit wenselijk is voor een krachtige economie. Een heer uit de zaal weet te melden dat mannen nou eenmaal meer risico nemen binnen bedrijven omdat dat een mannelijke eigenschap is en dat dat dus geld oplevert. Hij vraagt Femke of ze pas stopt met blèren als vijftig procent aan de top vrouw is. Zijn ‘grapje’ valt niet lekker in de zaal vol met veelal oudere dames. Als Femke, die de vraag echt niet verstaan lijkt te hebben vraagt hem te herhalen, verandert hij het woord wijselijk in de term ‘ageren’. Hij vraagt of ze eigenlijk de verschillen tussen mannen en vrouwen wel kent. Half grappend reageert Femke dat hij dat best nog eens mag uitleggen, maar voegt er wel aan toe dat de verschillen tussen mannen onderling waarschijnlijk groter zijn dan die tussen man en vrouw. Uit de zaal reageert nog een man op wat hij ziet als het vrouwenkartel, waarbij vrouwen alleen maar op vrouwen stemmen puur omdat het een vrouw is en dat ze enkel op een man stemmen als het een lekker ding is. Daarnaast vraagt één van de heren zich af waarom er toch altijd over mensen heen wordt gesproken in de zin dat we discussiëren over een doelgroep (kansarme vrouwelijke allochtonen) die er zelf niet bij is. Femke vindt dat onzin. Zo vaak in de politiek heb je het over groepen die er zelf niet bij aanwezig zijn.

De avond komt tot een eind. Als ik na afloop nog met Femke ga napraten, is zij volop in gesprek met een student die vertelt hier te zijn als vluchteling uit Afghanistan en die haar probeert te overtuigen dat in zijn cultuur vrouwen nou eenmaal dolgraag thuis willen blijven. Femke verdedigt zich onder andere door te vertellen over de vrouwen op het schoolplein van haar eigen kinderen Later spreek ik de jongeman nog en wordt hij wel iets genuanceerder.

Het was een leuke avond al vond ik het jammer dat de problematiek zo chaotisch door elkaar gegooid werd. Een hoogopgeleide vrouw aanmoedigen een baan op niveau te zoeken is iets heel anders dan de allochtonen vrouwen naar een opleiding zien te krijgen. Al zijn deze uitersten met elkaar verbonden en hebben ze onderling invloed, de argumenten ervoor zijn uitgezet tegen elkaar niet steekhoudend. Een imam versus een eerlijke verdeling van de Quote 500…de burka-discussie versus studiefinanciering.

Emancipatie is niet enkel gelieerd aan een eerlijke/gelijke/vrije verdeling van arbeid al hangt het daar nauw mee samen. De discussie is veel breder dan deze (aan)rechten en (sollicitatie)plichten.

Het was een bevlogen avond, waarin de deelnemers wel vol vuur waren. Ik ben zelf geen power feministe. Alhoewel ik zie dat een beetje stimulering best nuttig kan zijn, vind ik teveel protectionisme zeker niet wenselijk. Ik heb geen issues met mannen. Ben in die zin een ‘luxe-feministe’. Ik ging er dan ook kritisch in, benieuwd wat Femke had te zeggen. Alert haar te betrapen op onzin.

Het meest opvallend aan de avond waren echter de mannelijke reacties uit de zaal. Bot, generaliserend en soms ronduit onbehouwen en agressief. Als iets me meer aan het wankelen heeft gebracht dan eventuele steekhoudende argumenten van Femke hadden kunnen doen, dan zijn dat wel hun ongenuanceerde en domme opmerkingen. Tsja..ik kan nu dus niet anders dan concluderen dat de emancipatie echt nog niet helemaal voltooid is.