Pedagogisch klimaat

Dit artikel is ervoor bedoeld om mijn prospects te laten zien wat mogelijk is om als tekstschrijver/inhoudelijk deskundige een bijdrage te leveren in het verlengde van politieke discussies. In Utrecht is gediscussieerd over wat te doen tegen discriminatie van homoseksuelen in de sport, bij onder meer sportverenigingen. Eén van de conclusies was dat het pedagogisch klimaat van belang is in het tegengaan van discriminatie. Ik geef in het verlengde daarvan aanvullende informatie in onderstaand artikel. Dat schreef ik vanuit het begrip onvoorwaardelijke acceptatie. Dat is iets anders dan al het gedrag van je kinderen maar goed vinden. 

Ten behoeve van het schrijven van dit artikel baseerde ik mij op mijn kennis, inzichten en ervaringen. Na het schrijven ontdekte ik dit onderzoek. Dat onderzoek bevestigt dat "pedagogisch klimaat" en "sfeer" met elkaar samenhangen. Bovendien bevestigt het in de conclusie dat het gedrag van ondersteuners in positieve zin samenhangt met pedagogisch klimaat en dat er geen sprake is van "significante correlatie" tussen enerzijds het gedrag van leiders" en anderzijds "het pedagogisch klimaat". Ik vind dat aanvullende bevestigende informatie. 


Pedagogisch klimaat
Het hebben van een “pedagogisch klimaat” bij sportverenigingen is niet voldoende om ervan verzekerd te zijn dat discriminatie niet meer voorkomt. Er zijn namelijk goede en slechte pedagogische klimaten als het er om gaat om bijvoorbeeld discriminatie tegen te gaan. Daarover schrijf ik in dit artikel. Ik heb geen pedagogie gestudeerd, maar in mijn HBO-studie van decennia geleden was pedagogie wel een belangrijk vak. De praktijk is in de tussentijd gewijzigd, maar voor het overgrote deel niet het onderliggende denken.

Het begrip pedagogie
Pedagogie is opvoedkunde. Opvoedkunde houdt in dat je het gedrag van minderjarigen beïnvloedt richting gewenst gedrag op een wijze die congruent is aan wat de opvoeder wil bereiken. De opvoeder realiseert zich dat hij/zij met al zijn/haar gedrag voorbeeldgedrag vertoont. Dat betekent dat de opvoeder in die beïnvloeding zich zo gedraagt als hij/zij zich het gedrag van het kind zou wensen. Mijn stelling is dat er geen sprake is van een pedagogisch klimaat wanneer het gedrag van de opvoeder haaks staat op het gedrag dat hij graag ziet van zijn kinderen.

Nu is het gewenst gedrag niet overal gelijk. Het gewenst gedrag in de thuissituatie zal in de meeste gevallen anders zijn dan dergelijk gedrag bij sportverenigingen. De één voedt zijn kinderen anders op dan de ander. Zo is het aannemelijk dat in de meeste gevallen het pedagogisch klimaat bij een sportvereniging anders is dan in de meeste thuissituaties. Tenslotte gaat het bij sportverenigingen om het ontwikkelen van competitief gedrag.

In de thuissituatie zal de ontwikkeling van competitief gedrag niet centraal staan. Thuis krijg je als het goed is de kans je te ontwikkelen als persoon op uiteenlopende aspecten in het sociale en in het persoonlijke. Mijn stelling is dat er sprake is van een slecht pedagogisch klimaat in gevallen waarin in de thuissituatie de natuurlijke expressie onderdrukt wordt, wanneer ouders bepaalde onwillekeurige expressies van hun kinderen afwijzen. Zo kan het gebeuren dat jongens bepaald gedrag niet mogen vertonen omdat de opvoeder van mening is dat dergelijk gedrag niet hoort bij jongens. Als dergelijk gedrag onderdrukt wordt, ontstaan doorgaans zogenaamde “niet-authentieke persoonlijkheden”. In hun persoonlijke expressie gaat van lieverlee elke overtuiging ontbreken. En wanneer die mensen later in hun leven wél willen overtuigen omdat ze merken dat hun baas graag wil dat zij overtuigend overkomen bij zijn klanten, kunnen verwrongen situaties gaan ontstaan waarin de eigenaar van “de ongelukkige geschiedenis thuis” zichzelf gaat overschreeuwen.

De situatie bij veel verenigingen
Vooral bij voetbalverenigingen schijnt het slecht gesteld te zijn met “het pedagogisch klimaat”. We kregen er veel over te horen via de media in de afgelopen periode. En het is goed om daaraan aandacht te besteden. Niet mogen afwijken in je gedrag in de samenleving kost de samenleving heel veel geld. Want ook werkgevers zijn ooit kind geweest en hebben mogelijk het slechte voorbeeldgedrag zelf meegemaakt. Wat uit dat voorbeeldgedrag kan ontstaan, heet in de volksmond “een discriminatie bevorderende sfeer ”. De leiding van een sportvereniging die gekenmerkt wordt door mensen die gedrag vertonen dat overeenkomt met het gedrag van opvoeders die de natuurlijke expressie van kinderen willen onderdrukken vanwege “hun vaste beelden van hoe het hoort”, legt met de sfeer die daaruit voortkomt de basis voor discriminerend gedrag.

Conclusie
Het is onmogelijk discriminatie bij sportverenigingen tegen te gaan zonder diepgaand te kijken naar het gedrag van de sfeerbepalende volwassenen. Die sfeerbepalende volwassenen, vaak (in)formeel leiders, kunnen ervan overtuigd zijn zelf goede opvoeders te zijn omdat ze weten hoe zij niet-competitief gedrag tegengaan en hoe zij competitief gedrag stimuleren. Maar als hun eigen persoonlijke gedrag is ontstaan in thuissituaties waarin hun natuurlijke expressie werd onderdrukt, is er een grote kans dat zij niet-congruent gedrag vertonen. Zij overtuigen niet in hun gedrag, ze stellen regels en houden de leden van hun vereniging aan die regels. Dan zal de strijd tegen discriminatie nooit gaan werken.