Nieuwe kansen voor nieuwe kranten

Door Henk Blanken. Een nieuwe krant uit de grond stampen is eenvoudiger dan een oude krant veranderen. Dat
Next geen incident was, geen gril, bewijst misschien het succes van
Il Fatto Quotidiano, de kleine, flinterdunne krant die in Italië furore maakt terwijl toch ook daar de markt krimpt, oplages dalen en lezers weglopen.
Il Fatto is een opmerkelijke krant, schrijft vandaag
de Volkskrant. Kleine redactie. Uitgesproken opvattingen. Veel oog voor Italiaanse politiek en veel minder voor alles wat riekt naar entertainment of het buitenland. Die eigenzinnigheid lijkt me een belangrijke overeenkomst met
Next, zeker in zijn eerste jaar. Het tegendraadse succes van beide kranten doet vermoeden dat nieuwe dagbladen nog wel degelijk een toekomst hebben, ook als bestaande kranten langzaam verdwijnen. Ze zullen hoogstwaarschijnlijk niet het verlies aan oplage kunnen compenseren (in Nederland worden nu 1,2 miljoen betaalde kranten minder gedrukt dan in 2000, ondanks de pakweg 80duizend lezers van Next), maar hoop doet leven. Verklaarbaar is het ook. Kranten zijn conservatief. Hun lezers zijn het, en hun redacties zijn het – ook al hebben die redacties de naam overwegend links te zijn. Het conservatisme van dagbladen is hun belangrijkste eigenschap, hun unique selling point. Kranten mogen niet veranderen. Als ze dat wel doen, meer althans dan een beetje, verliezen ze lezers. Dat komt doordat betaalde dagbladen een ritueel in stand houden. Dat ritueel is minstens even belangrijk als het nieuws wat ze brengen. Het komt erop neer dat je krant zowat je bestaan bevestigt, je plek in de samenleving, je overtuigingen en nieuwsgierigheid. Het kan geen toeval zijn, beweer ik soms, dat we in Nederland vaker van levenspartner wisselen dan van krant. Oude kranten hebben met hun lezers een stilzwijgend contract: ze moeten aan zichzelf gelijk blijven. In een sterk krimpende markt levert dat een probleem op, want de enige uitweg – met een radicaal nieuw concept een nieuwe doelgroep aanboren – is afgesloten. Elke koerswijziging die ietsje meer dan marginaal is, wordt afgestraft. Dat probleem heeft een nieuwe krant niet. Geen conservatieve lezers die hun gehecht zijn aan hun ritueel. Geen redactie die nu eenmaal niets beter kan dan de krant maken die zij al jaren maakt, drijvend op een mengsel van routine en hartstocht. Een nieuwe krant kan onorthodoxe keuzes maken en een grote mond opzetten zonder dan lezers afhaken. Kranten, schreef ik in
PopUp (2007), moeten weer betrokken zijn. Minder afstandelijk, meer uitgesproken. Dwarser, uitdagender, minder gepolijst, denk ik nu.
Next en
Il Fatto bevestigen mij in dat idee. De vraag is of ook dergelijke nieuwe kranten snel een ritueel karakter zullen krijgen, zich net zo zullen nestelen in de dagelijkse routine als oude kranten.
Henk Blanken
is adjunct hoofdredacteur van Dagblad van het Noorden

www.henkblanken.nl

www.dvhn.nl


Lees van Henk ook:
- Bert Brussen en de mislukte grap over Wilders - Bedreigt Hirsch Ballin de persvrijheid – of juist niet? - Sergey Brin, ons brein en de rijkdom van ruis - Ik wil niks missen - Facebook onder vuur over privacy - De pers controleert het publiek - De boze burger en de logica van Maarten van Rossem